SỐNG CHUNG ĐA THẾ HỆ: MỘT LỰA CHỌN NHÀ Ở MỚI CHO NGƯỜI CAO TUỔI Ở SINGAPORE?
Mô hình sống chung giữa các thế hệ đang ngày càng được ưa chuộng khi mọi người nhận ra rằng “người cao tuổi và người trẻ có thể học hỏi và hỗ trợ lẫn nhau”, theo chia sẻ từ một nhà nghiên cứu.
Đến năm 2026, Singapore dự kiến sẽ trở thành một quốc gia “siêu già hóa”, khi có ít nhất 21% dân số trên 65 tuổi. Đến năm 2030, tỷ lệ này sẽ tăng lên mức một phần tư dân số.
Để chuẩn bị cho một xã hội già hóa nhanh chóng, chính phủ đã cam kết mở rộng các lựa chọn nhà ở cho người cao tuổi – và một mô hình mới đang được thí điểm. Vào tháng 6, Cơ quan Đất đai Singapore (SLA) đã công bố cuộc đấu thầu đầu tiên cho “các đề xuất hỗ trợ mô hình sống chung với người cao tuổi” trên một khu đất nhà nước.
SLA cho biết nhu cầu về không gian sống chung đang gia tăng. Trong hai năm qua, cơ quan này đã mở bảy cuộc đấu thầu nhà đất cho mục đích sống chung và thu hút hơn 70 hồ sơ dự thầu. “Khi dân số Singapore già đi, các nhà khai thác trong ngành đã bày tỏ mong muốn cung cấp nhiều lựa chọn nhà ở hơn để hỗ trợ người cao tuổi độc lập,” SLA chia sẻ với CNA.
Do đó, họ đã mở thầu khu đất tại số 98 Henderson Road – trước đây là địa điểm của Trường Tiểu học Henderson – với mục tiêu khuyến khích “các mô hình sống chung đa thế hệ, kết hợp với các lựa chọn nhà ở dành riêng cho người cao tuổi”.
“Mô hình này nhằm phục vụ những người cao tuổi muốn thuê nhà ngắn hạn trong các cơ sở sống chung, khác biệt so với các căn hộ hỗ trợ sinh hoạt hoặc căn hộ chăm sóc cộng đồng, vì nó cung cấp lựa chọn sống độc lập cho những người cao tuổi không cần hỗ trợ y tế hoặc trợ giúp di chuyển,” SLA cho biết.
Làm thế nào để mô hình này phù hợp với người cao tuổi?
Các chuyên gia mà CNA phỏng vấn đều đánh giá cao nỗ lực mới nhất trong việc phát triển các lựa chọn nhà ở cho người cao tuổi, khi nhu cầu tiếp tục tăng. Hiện nay, Singapore đã có các lựa chọn như Kampung Admiralty – “làng hưu trí” đầu tiên của đất nước, cung cấp nhà ở công dành cho người cao tuổi cùng với các cơ sở y tế và chăm sóc sức khỏe trong cùng khu vực. Một “làng hưu trí” thứ hai tại Yew Tee dự kiến sẽ hoàn thành vào năm 2027.
Ngoài ra, Singapore còn có các căn hộ chăm sóc cộng đồng, tích hợp thiết kế nhà ở thân thiện với người cao tuổi cùng với các dịch vụ chăm sóc và xã hội tại chỗ. Không giống như Kampung Admiralty, cư dân tại các căn hộ này phải đăng ký gói dịch vụ bao gồm quản lý cộng đồng, với các cuộc kiểm tra sức khỏe cơ bản và hỗ trợ khẩn cấp 24/7. Những căn hộ hỗ trợ sinh hoạt đầu tiên tại Bukit Batok sẽ được trao cho cư dân vào cuối năm 2024.
Trong lĩnh vực tư nhân, một số cơ sở hỗ trợ sinh hoạt cũng đã được thành lập, chẳng hạn như Làng Phong cách sống St Bernadette, nơi tám đến mười người cao tuổi có phòng riêng và được cung cấp dịch vụ chăm sóc suốt ngày đêm. Tuy nhiên, nhu cầu về các lựa chọn nhà ở đa dạng cho người cao tuổi vẫn đang tăng cao.
“Dù là mô hình già hóa tại chỗ, hỗ trợ sinh hoạt hay sống chung với người cao tuổi, tất cả đều là những lựa chọn quan trọng tại Singapore vì chúng ta cần nhiều mô hình nhà ở khác nhau để đáp ứng các nhu cầu khác nhau, tùy theo độ tuổi, điều kiện gia đình hoặc sở thích cá nhân,” bà Chia Hui Xiang, nhà nghiên cứu từ Trường Chính sách công Lý Quang Diệu, Đại học Quốc gia Singapore (NUS), chia sẻ.
Mô hình sống chung đa thế hệ trên thế giới
Mô hình sống chung cho người cao tuổi không phải là điều xa lạ trên thế giới, các chuyên gia cho biết. Và những mô hình thành công thường không chỉ dựa vào cơ sở hạ tầng tốt, mà còn chú trọng vào việc xây dựng cộng đồng và các chương trình hỗ trợ, Tiến sĩ Kelvin Tan, trưởng chương trình nghiên cứu về già hóa ứng dụng tại Đại học Khoa học Xã hội Singapore (SUSS), chia sẻ.
Ông dẫn chứng về Aoi Care – một cơ sở sống chung cho người cao tuổi tại phía nam Tokyo – nơi những người cao tuổi độc lập có thể tự lên kế hoạch cho các hoạt động của mình, mang lại cho họ “cảm giác làm chủ”. Cơ sở này nằm giữa một khu dân cư, với một quán cà phê đóng vai trò là “điểm kết nối” giữa cư dân và cộng đồng xung quanh.
Tại quán cà phê này và các không gian chung khác, người ở mọi lứa tuổi có thể tương tác và tham gia các hoạt động chung, Tiến sĩ Tan cho biết. Điều này không chỉ giúp thế hệ trẻ học cách giao tiếp với người cao tuổi mà còn giúp người cao tuổi cảm thấy mình là một phần quan trọng của cộng đồng.
Đồng quan điểm, bà Janice Chia, người sáng lập và giám đốc điều hành của doanh nghiệp xã hội Ageing Asia, chia sẻ rằng các cộng đồng dành cho người cao tuổi ở các nước khác thường chú trọng vào việc đảm bảo rằng “người cao tuổi không bị cô lập trong một môi trường khép kín”.
“Thay vì dạy họ vẽ tranh hay nấu ăn, tại sao chúng ta không để người cao tuổi chia sẻ lại những công thức nấu ăn truyền thống của họ? Ở Singapore, chúng ta thường nghĩ rằng người cao tuổi là những người thụ hưởng cần hỗ trợ. Nhưng chúng ta cần thay đổi quan niệm đó, và nhìn nhận họ như những người có thể đóng góp, là những thành viên đáng kính trong cộng đồng,” bà nói thêm. “Điều này sẽ giúp người cao tuổi già đi trong sự tôn trọng và phẩm giá.”
Kết nối giữa các thế hệ
Địa điểm đấu thầu số 98 Henderson Road nằm ngay cạnh Trường Trung học Henderson cũ – hiện đã được chuyển đổi thành một không gian bao gồm trung tâm chăm sóc trẻ, viện dưỡng lão, trung tâm lọc máu và trang trại đô thị. Điều này mang lại cơ hội hợp tác giữa cơ sở sống chung mới và cộng đồng hiện hữu, chẳng hạn như các chuyến thăm định kỳ của học sinh từ trung tâm chăm sóc trẻ hoặc công việc bán thời gian tại trang trại đô thị, bà Chia từ Ageing Asia cho biết.
“Điều quan trọng là làm sao để người cao tuổi sống ở đó có thể tiếp cận với lối sống lành mạnh hơn, có nhiều tương tác xã hội và hoạt động gắn kết,” bà Chia từ NUS nhận định. Bà cũng ghi nhận xu hướng gia tăng của các mô hình sống chung giữa các thế hệ.
“Mọi người đang dần nhận ra rằng người cao tuổi và người trẻ có thể học hỏi và hỗ trợ lẫn nhau, tạo nên một môi trường sống sôi động và giàu tình người,” bà nói. Ví dụ, căn hộ cao tuổi Yang-Ming tại Đài Bắc cho thuê phòng cho cả người cao tuổi và sinh viên đại học. Sinh viên được trả mức tiền thuê thấp hơn để khuyến khích họ tổ chức các hoạt động và tương tác với hàng xóm cao tuổi.
Tại Singapore, một cơ sở sống chung với yếu tố đa thế hệ đã hoạt động hơn một năm tại một căn nhà shophouse hai tầng trên đường Joo Chiat. Joo Chiat Social Club hiện là nhà của tám người cao tuổi từ 67 đến 92 tuổi. Ngày thứ ba hàng tuần là một điểm nhấn đặc biệt với người cao tuổi tại đây, khi họ mong đợi sự hiện diện của các tình nguyện viên cùng con cái của họ, hoặc trẻ nhỏ từ một trung tâm chăm sóc trẻ gần đó, cùng tham gia các hoạt động từ thủ công mỹ nghệ đến nấu ăn. Tình nguyện viên cũng tổ chức các hoạt động ngẫu nhiên như một buổi chiếu phim tối thứ sáu gần đây.
“Chính những hoạt động này tạo ra sự tương tác tự nhiên giữa người cao tuổi và thế hệ trẻ”, đồng sáng lập Mariel Chee chia sẻ. “Sự tương tác giữa các thế hệ rất quan trọng trong việc thúc đẩy sự thấu hiểu và tôn trọng lẫn nhau. Cả hai bên đều hưởng lợi. Chúng tôi nhận thấy người cao tuổi thường muốn chăm sóc các em nhỏ và họ dường như tràn đầy năng lượng hơn khi có trẻ con xung quanh.”
Con gái hai tuổi rưỡi của bà Chee cũng thường xuyên có mặt tại căn nhà này. “Con tôi giờ biết không được đánh họ vì sẽ làm họ đau. Bé cũng nhớ đi chậm lại khi nắm tay họ.”
Cần các giải pháp sáng tạo
Tuy nhiên, một số chuyên gia cho rằng các dịch vụ chăm sóc không nên bị loại bỏ hoàn toàn trong bất kỳ mô hình nhà ở nào cho người cao tuổi. “Mô hình hỗ trợ sinh hoạt nhằm giúp người cao tuổi duy trì sự độc lập, nhưng với tư cách là một bác sĩ, tôi muốn cẩn trọng hơn,” bà Belinda Wee, người điều hành Làng Phong cách sống St Bernadette và sáng lập Hiệp hội Các cơ sở hỗ trợ sinh hoạt, cho biết.
“Phải đảm bảo có sự chăm sóc khi cần thiết – không theo cách xâm lấn, nhưng luôn sẵn sàng khi họ cần. Điều này rất quan trọng để tránh bị cuốn theo những ý tưởng lãng mạn về cuộc sống của người cao tuổi.” Các chuyên gia khác cũng đồng ý rằng mô hình sống chung có thể chỉ thu hút một nhóm nhỏ người cao tuổi trong giai đoạn đầu, hoặc những người nước ngoài quen thuộc với hình thức này. Tuy nhiên, cần thiết phải thử nghiệm các phương pháp tiếp cận khác nhau.
“Việc thí điểm các mô hình mới là một bước đi tích cực,” bà Chia từ Ageing Asia nhận định. “Tôi coi đây là tín hiệu tích cực cho sự phát triển của nhiều mô hình già hóa mới, dù là từ khu vực tư nhân hay sự hợp tác với các tổ chức phi lợi nhuận hoặc khu vực nhà nước.”
Với chi phí đất đai cao tại Singapore, việc chuyển đổi các khu đất nhà nước cũ là một cách để khuyến khích thử nghiệm các ý tưởng mới. Tuy nhiên, thời gian thuê ngắn hạn cho các khu đất này cũng là một thách thức. “Các nhà thầu sẽ cần rất sáng tạo trong cách họ tái cấu trúc không gian, vận hành cơ sở và đồng thời kiếm lợi nhuận. Đây luôn là một bài toán khó,” Tiến sĩ Tan từ SUSS cho biết.
“Khi các công ty tư nhân nhìn thấy hợp đồng thuê ngắn hạn, họ sẽ rất thận trọng với việc đầu tư. Họ cần cân nhắc kỹ lưỡng về lợi nhuận.” Khu đất số 98 Henderson Road sẽ được cho thuê ban đầu trong bốn năm, với khả năng gia hạn thêm ba năm, theo thông tin từ SLA.
SLA dự kiến sẽ công bố đơn vị trúng thầu – sau khi nhận được sáu hồ sơ đấu thầu khi đóng thầu vào tháng 8 – trong quý cuối năm 2024. Trong tương lai, cơ quan này sẽ tiếp tục hợp tác với các đối tác trong ngành và tìm kiếm các cơ hội phù hợp để phát triển không gian sống chung cho người cao tuổi. – ChannelNewsAsia.
